ΤΟ ΛΥΚΟΦΩΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

"Tο λυκόφως του Βυζαντίου" αποτελεί το θέμα του νέου βιβλίου των "Θεματικών Συλλογών". Μετά την εποχή του Βασιλείου Β' Βουλγαροκτόνου και έχοντας διανύσει το πρώτο τέταρτο του 11ου αιώνα, το Βυζάντιο (1025) εισήλθε σε μια πορεία παρακμής. Η τελευταία ήταν αποτέλεσμα των συγκρούσεων μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών και της διαρκώς αυξανόμενης φορολογικής επιβάρυνσης των επαρχιών. Η σταδιακή επίσης εξάπλωση των Τούρκων στην Ανατολή αποτέλεσε καθοριστικό παράγοντα για το μέλλον της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Ποια ήταν όμως τα αποφασιστικά εκείνα γεγονότα των τριών τελευταίων αιώνων πριν την Άλωση, που οδήγησαν την Βυζαντινή αυτοκρατορία από την ακμή στην συρρίκνωση και την παρακμή;

Η ήττα των Βυζαντινών στη μάχη του Μαντζικέρτ (1071) σηματοδότησε την αρχή του τέλους της Βυζαντινής αυτοκρατορίας καθώς άνοιξε τις "πύλες" της Μικράς Ασίας στις τουρκικές ορδές. Η μάχη του Μυριοκεφάλου (1176) υπήρξε σχεδόν εξ ίσου καταστρεπτική με εκείνη του Μαντζικέρτ, αφού σ' αυτήν χάθηκε κάθε ελπίδα για την απομάκρυνση των Τούρκων από τη Μικρά Ασία. Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους (1204) αποδυνάμωσε την αυτοκρατορία και άνοιξε το δρόμο για την οριστική κατάλυση του βυζαντινού κράτους από τους Oθωμανούς Τούρκους. Η κατάληψη της Πελοποννήσου από τους Φράγκους (1205-1210) κατέδειξε την αδυναμία του Βυζαντίου να αντισταθεί σε κάθε ξένο επιδρομέα. Η υπονόμευση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας από τις ιταλικές δημοκρατίες οδήγησε στη συστηματική οικονομική αφαίμαξή της, πολλές φορές με μεθόδους αδίστακτες και εκβιαστικές. Η γεωγραφική και πολιτιστική ιδιαιτερότητα του Βυζαντίου σε σχέση με τη Δυτική Ευρώπη, είχε ως αποτέλεσμα την τήρηση διαφορετικής στάσης στο θέμα της αντιμετώπισης ενός κοινού εχθρού, των Τούρκων. Η παρακμή του βυζαντινού ναυτικού είχε ως συνέπεια την απώλεια του ελέγχου των θαλασσών και την σταδιακή εξασθένιση της χερσαίας δύναμης της αυτοκρατορίας. O «αργός θάνατος» του Βυζαντίου και το πρόβλημα της ξένης βοήθειας οφείλεται κυρίως στην πολιτική που ακολού