Η ΗΘΙΚΗ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

Η "διχοτόμηση" οικονομικών και ηθικής κυριαρχεί. Εκλαμβάνουμε τα οικονομικά ως θετική επιστήμη, ανεξάρτητη από τη φιλοσοφία, ενώ ήταν κομμάτι της. Παγιδευτήκαμε στην αντίληψη πως οικονομικά και ηθική είναι δύο μη εφαπτόμενα πεδία, ενώ στην πράξη κανένα δεν μπορεί να αποφύγει τις συνέπειες του άλλου. Η απόσταση ηθικής και πολιτικής μεγάλωσε και καθορίζεται από πίστη σε μια ιδέα "φυσικής τελειότητας" της αγοράς που αρνείται την ελεύθερη βούληση, προσδίδοντας προορισμό στην εξέλιξη, αντίθετα από τον Δαρβίνο. Νέες ηθικές θεωρίες αντέστρεψαν τις προηγούμενες αλλάζοντας τους αυτοματισμούς του κοινού νου, ενώ τα οικονομικά εργαλεία γίνονται στόχοι, βάζοντας τη δημοκρατία σε κίνδυνο. Η αντίδραση σε όλα αυτά κυριαρχείται από ασπρόμαυρη, θολή κι εθελοτυφλούσα ηθικολογία, που διαχωρίζει σε "καλούς" και "κακούς", χωρίς αντίληψη για το γεγονός πως η κατάρριψη ενός δόγματος δεν δικαιώνει το αντίθετό του.

Η απόρριψη της έννοιας του "κοινού καλού", ώστε να μην είναι τα άτομα μέσα για την επίτευξή του, οδήγησε στην οπτική της κοινωνίας ως συνόλου ατόμων. Η εφαρμογή όμως απαιτεί θυσίες πολλών ατόμων υπέρ του δόγματος πως κοινωνία δεν υπάρχει. Ο άνθρωπος όμως δεν μπορεί παρά να δημιουργεί ομάδες και κοινωνίες. Είμαστε καταδικασμένοι να διαφωνούμε αιωνίως για το ποιο είναι το "καλό" τους χωρίς να βρεθεί οριστική λύση. Μπορούμε όμως να αποφύγουμε τα όρια που τίθενται από τη βιοφυσική πραγματικότητα επιστρέφοντας στην ουτοπική αμεριμνησία; Είναι η συνεχής ανάπτυξη εφικτή; Πιστεύουμε στην επιστήμη ή μήπως δεν έχουμε λύσει τους λογαριασμούς μας με τη μεταφυσική πίστη; Ποια εν τέλει είναι η ηθική στην οποία όλοι σχεδόν μπορούμε να συμφωνήσουμε;

Το νήμα ξετυλίγεται από τα μέσα του 19ου αιώνα με τη διάδοση των ιδεών του Herbert Spencer, που οδήγησαν στον κοινωνικό Δαρβινισμό, και καταλήγει στις ακραίες ιδέες της Ayn Rand, που επιδρούν ευρέως σήμερα, μαγνητίζοντας ένα καθοριστικό κομμάτι του πολιτικού γίγνεσθαι. Στην περιφέρεια της παγκόσμιας κρίσης αλλά και στο επίκεντρό της, η Ελλάδα ζ