ΕΘΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ

Αυτό που δεν μπόρεσε να συλλάβει ο μαρξισμός, ακόμα και στις πιο επαναστατικές του εκδοχές, είναι ο βαθύτερος δεσμός που υπάρχει ανάμεσα στη δυνατότητα του ατόμου να υπάρξει ως κοινωνικό υποκείμενο, ως ελεύθερη προσωπικότητα (ικανή τελικά να αποστασιοποιείται και από τον ίδιο της τον τύπο), από τη μια μεριά, και στην εθνική υποκειμενικότητα της κουλτούρας από την άλλη. Το πρόσωπο-υποκείμενο δεν μπορεί να ανθίσει στο πολιτιστικό κενό, ούτε ανάμεσα στα γρανάζια των γραφειοκρατικών μηχανισμών μιας εξατομικευμένης κοινωνίας. Προϋποθέτει υψηλά καλλιεργημένο κοινοτικό ήθος το οποίο μπορεί να υπάρξει μόνο στα πλαίσια αναπτυγμένης εθνικής κουλτούρας. Μόνο στη βάση ενός κοινοτικού πολιτιστικού τύπου έχει τη δυνατότητα το υποκείμενο (ατομικό ή συλλογικό) να τοποθετηθεί στο έδαφος του άλλου (πολιτιστικού τύπου, τάξης, υποκειμένου) και "ως εν εσόπτρω" να αντικρίσει τον εαυτό του - να αποκτήσει αυτοσυνείδηση και άρα να υπάρξει ως υποκείμενο το ιστορικό σφάλμα της μαρξιστικής διανόησης είναι ότι εγκλωβίζεται σε θέσεις άρνησης της εθνικής πολιτιστικής παράδοσης και σε θέσεις άρνησης του δικού της ρόλου ως διανόησης στην επεξεργασία της εθνικής κουλτούρας.